De emotionele ontwikkeling van een ziek kind

De emotionele ontwikkeling van een ziek kind verloopt anders dan die van andere kinderen, omdat de ziekte hem angstig, ongeduldig, boos of depressief kan maken. Kinderen met een chronische aandoening worden zo al vroeg geconfronteerd met pijn en verdriet die de meeste leeftijdsgenootjes bespaard blijven. De ziekte kan deze leerling vroeg wijs en minder onbevangen maken.

Het verschil in de ontwikkeling tussen een kind met een chronische aandoening en een gezond kind zit vooral in de emotionele sfeer. Natuurlijk kan bij bepaalde aandoeningen, ook de motorische ontwikkeling en/of de taalontwikkeling anders dan normaal verlopen, maar over het algemeen is de emotionele ontwikkeling van een kind met een chronische aandoening anders dan van een gezond kind.

Afhankelijk van de soort aandoening krijgt het ene kind meer te maken met speciale diëten en medicatie terwijl het andere meer kampt met beperkingen op lichamelijk of geestelijk gebied. Maar de overeenkomst van deze kinderen is echter dat ze allemaal een uitzonderingspositie innemen en naast ‘gewoon’ kind zijn, toch net even anders zijn dan andere kinderen. Hierdoor wordt hun ontwikkeling, hoe dan ook, zowel positief als negatief, beïnvloed. Op de volgende aspecten zou vervolgens extra gelet moeten worden:

• de zelfstandigheid van de leerling: bijvoorbeeld niet snel iets ‘overnemen’ van de leerling, niet iets uit handen willen nemen (door ouder, leraar, medeleerling of hulpverlener)
• het zelfbeeld van de leerling: bijvoorbeeld een kind, behandeld voor kanker, kan er (tijdelijk) anders uit zien, een kaal hoofd hebben, een opgeblazen uiterlijk.
• het zelfvertrouwen van de leerling: besef dat het vertrouwen in het eigen lichaam een forse deuk heeft opgelopen; het lichaam van de leerling heeft hem/haar in de steek gelaten…

Het feit dat een kind chronisch ziek is, kan het ontwikkelen van een positief zelfbeeld en van zijn zelfvertrouwen in de weg staan. De reacties van anderen op zijn ziekte en de waardering die hij krijgt, beïnvloeden zijn idee over wie hij is en bepalen in zekere mate zijn zelfvertrouwen. Het heeft nu eenmaal over het algemeen een negatieve invloed op je zelfbeeld als je door astma hoorbaar ademt of als je onder het eczeem zit. Sommige ziekten kunnen zelfs heel grillig verlopen, waardoor je het ene moment niet weet waartoe je het volgende moment in staat zult zijn. Dus ook de schoolprestaties van deze leerling hebben vaak te lijden onder het regelmatig moeten verzuimen, waardoor de leerling achterop raakt t.o.v. klasgenoten.

Maar een kind met een chronische aandoening kan ook juist weerbaarder worden, omdat hij zoveel moet overwinnen. Belangrijk is dat het kind ervaart dat hij gewaardeerd wordt om wat hij ís en wat hij wél goed kan. Dat hij ervaart en leert dat je door actief mee te werken ook zelf invloed kan uitoefenen op het verloop van je ziekte.

Een ziekte, het verblijf in het ziekenhuis, de pijn en het verdriet hebben dan ook grote impact op de emotionele ontwikkeling van dit kind, omdat de aandoening of ziekte boosheid, angst, ongeduld kan oproepen en zelfs depressief kan maken.