De eindexamens zijn begonnen. Dorry Sleutels, consulent OZL vertelde in een eerder artikel in het tijdschrift ‘Bij de Les’ over stress bij eindexamenleerlingen met een chronische ziekte. Chronische ziektes als astma, diabetes , ziekte van Crohn komen onder jongeren namelijk regelmatig voor. Grote kans dat er een leerling met een chronische ziekte op school zit en dit jaar examen doet. Misschien heeft deze leerling het tot nu toe zonder aanpassingen gered; toch kan het nodig zijn om te praten over aanpassingen voor deze leerling. Beter dan achteraf concluderen dat het jammer is dat dit niet is gebeurd en dat de chronisch zieke leerling hierdoor is gezakt.
Onbekend
Volgens Dorry Sleutels komt helaas toch nog voor dat scholen dit recht van leerlingen met een chronische of ernstige ziekte niet voldoende kennen. Uitgangspunt is dat een ziekte de toegankelijkheid tot een examen niet mag verhinderen. De wijze van afname kan op verschillende manieren aangepast worden aan de mogelijkheden van de kandidaat. Stress is voor alle examenkandidaten iets wat erbij hoort. We moeten ons daarbij realiseren dat stress een chronische ziekte altijd negatief beïnvloedt.
De mogelijkheid om gespreid examen te doen is nog het meest bekend bij scholen. Het bevoegd gezag kan zelf beslissen op welke manier de spreiding zal zijn. Dit bespreekt de school vooraf met de kandidaat en eventueel met de ouders. Ook is er de mogelijkheid om extra tijd te geven en een extra pauze in te lassen zoals in het voorbeeld van Niels is gedaan. Dat ook het PTA met de schoolexamens mag worden aangepast is minder bekend. Navraag bij de onderwijsinspectie leert ons dat aanpassing van het PTA regelmatig gemeld worden bij de onderwijsinspectie. Die registreert echter niet op welke gronden aangepast wordt; exacte cijfers van aanpassingen wegens een chronische ziekte zijn niet voorhanden.
Niels doet dit jaar eindexamen VMBO-T. Daarna wil hij dolgraag een technische opleiding gaan doen op het ROC; liefst een BBL opleiding. Met maar 1 dag theorie in de week naast zijn stage. Maar eerst zijn diploma halen. En dat vindt hij heel stressvol. In zijn geval komt 80 % van de stress door het feit dat hij diabetes 1 heeft; een chronische ziekte waar hij de rest van zijn leven mee moet omgaan. Niels kreeg de diagnose toen hij 13 was. In de pubertijd is het vaak extra moeilijk om de bloedsuikerwaardes in balans te houden, dat komt door de hormoonhuishouding.
Stress
Als er daarnaast stress is over school, dan komt het voor dat tijdens een toets of examen de bloedwaardes enorm gaan schommelen. Zelfs zo erg dat het denken niet goed meer gaat. Reden voor Niels en zijn ouders om samen met een consulent OZL met school in gesprek te gaan over wat er wettelijk mogelijk is om Niels toch een eerlijke kans te geven om zijn diploma te halen.
Acceptatie
Voor Niels zelf kwam er nog iets anders kijken bij die gesprekken met school. Het bleek dat Niels zelf nog maar aan het begin stond van accepteren dat hij diabetes 1 had. Hij sprak er liever niet over. Maar desondanks heeft hij voor het hele zorgteam uitgelegd hoe het bij hem werkt met diabetes en school. En dat het bij hem nog zeker niet zo is als in de titel van de speciale website over diabetes en school: www.zorgeloosmetdiabetesnaarschool.
Maatregelen
Uit de gesprekken met school zijn 2 maatregelen voortgekomen:
1.Gespreid examen doen waarbij gekozen is voor spreiding van de vakken waar Niels moeite mee heeft. Daarnaast 1 uur extra werktijd per examen plus de mogelijkheid om maximaal een half uur per examen te pauzeren (twee pauzes van een kwartier behoort ook tot de mogelijkheden.) Niels kan die pauzes dan benutten om zijn bloedsuiker eventueel op peil te brengen.
2.het PTA aanpassen als blijkt dat Niels door ziekte een dermate grote achterstand in de toetsen heeft opgelopen dat hij die lastig nog inhaalt. Als school er maar voor zorgt dat alle verplichte stof getoetst wordt, dan kan er ruimte gemaakt worden. School meldt deze individuele aanpassing bij de Onderwijsinspectie. Daarnaast meet Niels zijn bloedsuikerwaardes nu voorafgaand aan de toets en ook tijdens de toets als hij zich slechter voelt.
Achteraf
Achteraf vindt Niels het wel jammer dat hij en zijn ouders pas aan het eind van de derde klas VMBO aan de bel hebben getrokken. In de derde klas was het PTA er immers ook al en de cijfers die hij toen behaalde waren soms niet al te best door zijn diabetes 1 en zijn stress.
Chronische ziekte en stress
De schoolexamens moeten wel de voorgeschreven stof dekken, dus minder toetsen mag bijvoorbeeld wel, maar delen van de verplichte stof weglaten mag niet.
Aan welke aanpassingen kunnen we dan denken?
o Verlenging van tijd voor toetsen en examens;
o Inhalen van toetsen en examens op een ander tijdstip;
o Aanpassing van schoolexamens;
o Vrijstelling voor het vak lichamelijke opvoeding;
o Het minder arbeidsintensief maken van verplichte examenonderdelen;
o Spreiding van het centrale examen over het eerste, tweede en derde tijdvak (in mei, juni, resp. augustus);
o Spreiding van het eindexamen over twee schooljaren;
o Afname van examens op een andere locatie (thuis of in het ziekenhuis);
o School kan daarbij vragen om een verklaring van een behandelaar(bijvoorbeeld een arts of psycholoog), waaruit blijkt dat de gevraagde aanpassing noodzakelijk is.
De meeste aanpassingen moet de school melden bij de Inspectie van het Onderwijs. Over verdergaande aanpassingen kan de school overleggen met het College voor Toetsen en Examens.
Meer lezen over de mogelijkheden voor zieke leerlingen die eindexamen doen? Lees hier verder. Of neem contact op met een consulent bij u in de buurt.
